JAKIEŚ 2000 lat temu pewna kobieta urodziła w Betlejem chłopczyka. Tylko nieliczni mieszkańcy tej miejscowości zdawali sobie sprawę z doniosłego znaczenia owych narodzin. Należeli do nich pasterze nocujący z trzodami na polu. Ujrzeli oni mnóstwo aniołów, którzy śpiewali: „Chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi pokój wśród ludzi dobrej woli” (Łukasza 2:8-14).

Wkrótce potem pasterze ci zgodnie ze słowami aniołów znaleźli Marię i jej męża, Józefa, w pewnej stajni. Zobaczyli też leżące w żłobie dziecko, któremu matka dała imię Jezus (Łukasza 1:31; 2:12). Obecnie, po upływie z górą 2000 lat, jedna trzecia ludzkości uważa się za naśladowców Jezusa Chrystusa. Wydarzenia towarzyszące jego narodzinom stanowią podstawę opowieści powtarzanej częściej niż jakakolwiek inna w całych dziejach ludzkości.

W Hiszpanii, kraju o silnie ugruntowanej tradycji katolickiej, gdzie dużą wagę przywiązuje się do obchodzenia świąt, rozwinęło się wiele form upamiętniania tamtej niezwykłej betlejemskiej nocy.

Jak Hiszpanie obchodzą Boże Narodzenie

Od XIII wieku charakterystycznym zwyczajem świątecznym jest w Hiszpanii wystawianie jasełek. Wiele rodzin sporządza miniaturowe wyobrażenie żłobka, w którym leżał Jezus. Gliniane figurki przedstawiają pasterzy, magów (określanych mianem „trzech króli”) oraz Józefa, Marię i Jezusa. Większe szopki bożonarodzeniowe z postaciami prawie naturalnych rozmiarów często umieszcza się w pobliżu ratuszy miejskich. Przypuszczalnie zwyczaj ten zapoczątkował we Włoszech Franciszek z Asyżu, chcąc skierować uwagę na ewangeliczne relacje o narodzeniu Jezusa. Następnie w Hiszpanii oraz innych krajach rozpowszechnili go franciszkanie.

W hiszpańskich zwyczajach związanych z okresem świąt Bożego Narodzenia najistotniejszej roli nie odgrywa święty Mikołaj, jak to jest w innych krajach, lecz magowie, czyli „trzej królowie”. Rzekomo wręczają dzieciom prezenty dnia 6 stycznia, w tak zwane Día de Reyes (Święto Trzech Króli) — w myśl rozpowszechnionego poglądu, jakoby trzej królowie przynieśli dary nowo narodzonemu Jezusowi. Tymczasem mało kto wie, że Ewangelie nigdzie nie wspominają, ilu było tych przybyszów. Ściśle rzecz biorąc, nie byli to królowie, lecz astrolodzy.* Co więcej, po ich odwiedzinach Herod, zdecydowany zabić Jezusa, kazał wymordować w Betlejem wszystkich chłopców „w wieku dwóch lat i poniżej”. Wskazuje to, że owa wizyta miała miejsce jakiś czas po narodzeniu Jezusa (Mateusza 2:11, 16).

Od XII wieku w niektórych hiszpańskich miastach odgrywa się scenki przedstawiające narodziny Jezusa, przybycie pasterzy do Betlejem, a później wizytę magów. Obecnie w większości tamtejszych miast każdego roku 5 stycznia odbywa się cabalgata, czyli parada, w czasie której „trzej królowie” przejeżdżają na bogato zdobionej platformie przez centrum miasta i rozdają wszystkim słodycze. Całą uroczystość ożywiają tradycyjne dekoracje bożonarodzeniowe i villancicos (kolędy).

Wiele hiszpańskich rodzin w Wigilię przygotowuje uroczystą wieczerzę. Na stołach pojawiają się tradycyjne potrawy: turrón (słodycze z migdałów oblanych miodem), marcepan, suszone owoce, pieczone jagnię i owoce morza. Jest to też okazja do spotkań rodzinnych — krewni zjeżdżają się nawet z dalekich stron. Z kolei 6 stycznia spożywa się roscón de reyes, tradycyjny kołacz „królewski” z niespodzianką w środku (małą figurką), nazywaną po hiszpańsku sorpresa. W czasach rzymskich podobny zwyczaj pozwalał niewolnikowi, który otrzymał porcję z ukrytą niespodzianką, zostać na ten dzień „królem”.

„Najszczęśliwsze i najbardziej pracowite dni w roku”

Niezależnie od miejscowych zwyczajów Boże Narodzenie jest obecnie najbardziej znanym świętem na świecie. W pewnym dziele opisano ten okres jako „najszczęśliwsze i najbardziej pracowite dni w roku dla milionów chrześcijan i wielu niechrześcijan na świecie” (The World Book Encyclopedia). Ale czy tak być powinno?

Narodziny Chrystusa są bezsprzecznie faktem historycznym. Doniosłość tego wydarzenia doskonale podkreśla fakt, że aniołowie obwieszczali je jako zapowiedź „pokoju wśród ludzi dobrej woli”.

Jak jednak wynika ze słów hiszpańskiego publicysty Juana Ariasa, „w czasach pierwszych chrześcijan nie urządzano świąt upamiętniających narodziny Chrystusa”. Skoro tak, to skąd się wywodzi Boże Narodzenie? Jaki jest najlepszy sposób upamiętniania narodzin i życia Jezusa? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w następnym artykule.

  W La Sagrada Escritura — Texto y comentario por profesores de la Compañía de Jesús (Pismo Święte, tekst i komentarz profesorów z Towarzystwa Jezusowego) wyjaśniono, że „u Persów, Medów i Chaldejczyków magowie tworzyli klasę kapłanów, która upowszechniała nauki tajemne, astrologię i medycynę”. Mimo to w średniowieczu kanonizowano magów, którzy odwiedzili małego Jezusa, i nadano im imiona Kacper (Kasper), Melchior i Baltazar. Ich szczątki są rzekomo przechowywane w katedrze w Kolonii.